“Ard van der Steur: Warm Pleitbezorger van Mediation”
Citaat uit Notariaat Magazine, editie 2 | februari 2013 | jaargang 13
Door een wetsvoorstel van VVD-Tweede Kamerlid Ard van der Steur krijgt mediation een volwassen plek in de conflictbeslechting. Sommige notarissen volgen deze ontwikkeling met argusogen: krijgen ze er concurrenten bij die zich met echtscheidingen gaan bezighouden en documenten met executoriale titel mogen opstellen? Van der Steur: ‘Juist nu kan notaris zich onderscheiden op alle terreinen waar hij een meerwaarde heeft.
Ard van der Steur kent de bezwaren binnen de juridische beroepsgroepen tegen mediation. ‘Maar angst is altijd een slechte raadgever’, meent hij. Hij legt de nadruk op de kansen. ‘In het regeerakkoord staat dat de rol van de rechter wordt teruggebracht bij echtscheidingen zonder kinderen. Dat opent voor notarissen de mogelijkheid de totale dienstverlening te leveren bij echtscheiding.
Als notariskantoren geregistreerde mediators hebben, kunnen ze zich onderscheiden op alle terreinen waar ze een meerwaarde hebben.’ Hij noemt als voorbeelden onroerend goed, personen en erfrecht en vennootschappen. ‘Ik acht de notaris goed in staat de kansen van de bedreigingen te onderscheiden.’ Het VVDKamerlid is een warm pleitbezorger van mediation. ‘Toen ik nog advocaat was, zag ik dat het uitvechten van een confl ict bij de rechter vaak leidde tot twee teleurgestelde partijen’, zegt hij. ‘Bij mediation zetten beide partijen hun handtekening onder het resultaat. Dat betekent dus dat ze allebei tevreden zijn.’ In 60 procent van de gevallen leidt mediation tot succes: het is sneller en goedkoper dan een proces. Met de nieuwe wet wil Van der Steur bewerkstelligen dat nog meer partijen kiezen voor deze wijze van confl ictoplossing. volledigeR oplossing Mediation wordt al vaak toegepast. Waarom deze wet? ‘Er kleven nu nog nadelen aan mediation, en die wil ik wegnemen. Partijen die hebben afgesproken zich aan de mediationovereenkomst te houden, kunnen daar nog onderuit komen bij de rechter. Straks niet meer. Als in het contract staat dat partijen geschillen over de uitkomst aan de mediator moetenvoorleggen, zitten ze daaraan vast. Partijen die een rechtszaak willen aanspannen, moeten straks ook eerst uitleggen waarom ze geen mediation hebben geprobeerd.’ Hoe verklaart u het succes van mediation? ‘De rechter moet uitspraak doen op basis van wat de twee partijen hem hebben verteld. Daar zitten twee problemen aan. Ten eerste kan de rechter niet verder gaan dan het geschil dat is voorgelegd. In een ordinaire burenruzie is het onderliggende confl ict tussen beide buren over het algemeen niet waar het geschil over gaat. De ruzie lijkt te gaan over een schutting. Maar het echte probleem is dat de buurman een grotere auto heeft, en die plaatstie ook nog eens recht voor mijn deur. Daar kan ik niets tegen doen. Maar als hij ook nog eens een schutting 5 centimeter te ver zet, dan pak ik hem. De rechter is niet bevoegd over de auto. Hij kan het conflict dus niet oplossen. De mediator wel. Beide partijen zijn tevreden, anders zetten ze hun handtekening niet onder het resultaat. Mediation is dus een vollediger oplossing van het geschil. En de kans is groter dat de afspraken worden nagekomen. Een tweede probleem is dat een rechtszaak verschillen zichtbaar maakt. Mensen komen meer tegenover elkaar te staan dan noodzakelijk is.’
JURIDISCH DESKUNDIG
Moet je juridisch geschoold zijn om een echtscheiding te regelen? ‘Nee, het is overdreven om te eisen dat alleen juristen juridisch getinte zaken mogen behandelen. Een nietjurist kan dat ook, en dat gebeurt ook al. Juristen moeten hun competenties niet overdrijven, zeg ik als jurist. Bovendien gaan we de kwaliteit van de mediators waarborgen door een register voor mediators. Alleen mediators die aan de opleidingseisen voldoen en die minimaal twaalf zaken hebben gedaan, of vijf grote zaken, mogen zich registermediator noemen. Ze vallen onder tuchtrecht en hebben ver schoningsrecht. We stellen wel als eis dat de mediator juridisch deskundig is op het rechtsgebied waarop hij zich beweegt. Bovendien krijgt de vaststellingsovereenkomst van de mediator/nietnotaris pas executoriale kracht na goedkeuring door de rechter.’
MARKETINGINSTRUMENT
Het feit dat het notariaat zijn monopolie op aktes met executoriale titel verliest, ligt veel notarissen zwaar op de maag. ‘Hier ligt juist een kans voor de notaris! De mediator zelf is niet altijd geschikt om die vaststellingsovereenkomst op te stellen. Hij kan dan zijn executoriale titel bij de notaris halen. Daar kan de notaris zich mee profileren. Een probleem daarbij is wel dat notarissen altijd zullen verlangen om de partijen opnieuw te zien voordat ze een executoriale titel verbinden aan een mediationresultaat. Die notaris wil weten of die mensen zijn wie ze zeggen dat ze zijn, en of ze snappen waar ze hun handtekening onder hebben gezet.’ Wat raadt u notarissen dan aan? ‘Als ik notaris/mediator was, zou ik er een marketinginstrument van maken dat ik een allesinéénpakket in de aanbieding heb. Cliënten die mediation laten verzorgen door een notaris/mediator hoeven met hun mediationresultaat immers niet naar de rechter.’ Gaan mediators straks ook huwelijkse voorwaarden opstellen? ‘Nee, huwelijksvoorwaarden vastleggen, kan niet. Dat blijft bij de notaris. Ook daar geldt: notaris, neem die rol van mediator op je en begeleid mensen bij het opstellen van die huwelijkse voorwaarden. Met name omdat er een wetsvoorstel in de maak is, waarin de algemene gemeenschap van goederen niet langer het uitgangspunt is.’
PROMINANTE PLEK
Welke zaken lenen zich bij uitstek voor mediation? ‘Mediation is zeer geschikt voor partijen die nog met elkaar verder willen. Dat kunnen particulieren zijn: bij een echtscheiding met kinderen bijvoorbeeld, of de verdeling van een erfenis. Maar ook veel ondernemingen willen na een conflict verder met de andere partij. Ik heb, toen ik advocaat was, voor een drogisterijketen gewerkt. Die keten wilde ook zaken blijven doen met afnemers met wie er problemen waren. Dus ik heb mediation voorgesteld, en daar zijn ze op ingegaan. Mediation is inzetbaar voor verschillende soorten zakelijke confl icten: ruzies tussen vennoten, geschillen tussen aandeelhouders, agentuurovereenkomsten, distributieovereenkomsten. Ook in het bestuursrecht is mediation bruikbaar. Bij de Belastingdienst gebeurt het al. Daar is 80 procent van de mediations succes vol. Ik wil mediation ook in het bestuursrecht een prominente plek geven. De overheid is er voor de burger, ze is niet tegen de burger. Het uitgangspunt moet zijn dat de overheid mediation altijd aanbiedt als er een geschil is met de burger. Ik denk er nog over na hoe ik dat precies wil vormgeven. We willen niet dat de burger mediation gaat gebruiken om uitstel te krijgen bij een belastingkwestie.’ Wordt u zelf ook mediator? ‘Ik zou nooit mediator willen worden, want ik vind mezelf daarvoor volstrekt ongeschikt. Ik ben een prater en een doener, en ik wil me overal mee bemoeien. Als mediator moet je je juist niet overal mee bemoeien, maar partijen de ruimte geven. Dat is niet mijn ding.’